„ Czytelnicy czują silną zachętę, by nadal rozwijać te elementy historii przez pryzmat swoich spekulacji, dopóki nie zajmą się własnym życiem.Henry Jenkins[1]“
Fanon to to twórczość fanowska tworzona w oparciu o fabułę danego uniwersum lub uniwersów, jednak niebędąca jej oficjalną częścią.
Twórczość fanowska może przybierać różne formy, takie jak sztuka graficzno-manualna (fanart), produkcje filmowe (fanfilm) czy twórczość literacka (fanfic, fanfiction). Terminy fanon i fanfiction często używane są jednak synonimicznie.
W Gwiezdnych wojnach fanon dotyczy twórczości fanów, która nigdy nie została objęta licencją Lucasfilm Ltd. Fanonu nie należy mylić z kanonem, w skład którego wchodzą wszystkie źródła, których zgodność z głównym nurtem historii Gwiezdnych wojen została potwierdzona przez Lucasfilm Story Group, Legendami, czyli dawnym kanonem, publikowanym w latach 1976–2014, oraz niekanonem, czyli licencjonowanymi materiałami, sprzecznymi zarówno z kanonem, jak i Legendami. Przykładem niekanonu mogą być filmy i seriale LEGO: Star Wars.
W polskim fandomie głosy nawołujące do utworzenia witryny internetowej zajmującej się twórczością fanów słychać co najmniej od roku 2007. Próbę założenia takiej strony podejmowały środowiska związane z Bastionem Polskich Fanów Star Wars oraz z Biblioteką Ossus. W 2023 największym ośrodkiem skupionym wokół twórczości fanów Gwiezdnych wojen jest Star Wars Fanonpedia, założona w 2015 roku.
Historia
Wczesne plany
W 2007 roku w dyskusji artykułu o Vongopedii w Bibliotece Ossus Yako, jeden z jej założycieli, napisał, że Biblioteka Ossus nie będzie tolerowała opisywania zagadnień związanych z inicjatywą fanowską, do której, w jego opinii, należała i Vongopedia[3], pomimo iż na samej wiki znajdowały się artykułów dotyczące jej projektów siostrzanych. 6 lutego 2008, zapytany o możliwość publikowania informacji na temat działania polskiego fandomu w Bibliotece Ossus, odpisał, że ma już pomysł, w jaki sposób temu zaradzić. Zaproponował jednak przeniesienie konwersacji do innego wątku[4].
W kwietniu 2008 użytkownik Bastionu Polskich Fanów Star Wars Dave (znany także jako Papanoida[5]) poszukiwał polskiej wiki dotyczącej fanonu Gwiezdnych wojen[6]. 15 lipca rozpoczął wątek, w którym zaproponował utworzenie takowej strony pod roboczą nazwą „Fanonpedia”; miała ona być oparta na systemie MediaWiki, jednak pomysł spotkał się z odrzuceniem ze strony użytkowników portalu, a sama koncepcja wielokrotnie ulegała zmianie (na przykład zamiast wiki planowano założyć blog)[7].
W 2008 roku z inicjatywy Biblioteki Ossus założona została wiki dotycząca fanonu Gwiezdnych wojen na niezależnym serwerze www.fanon.pl, w której udział mieli użytkownicy Papanoida i Darth Kamil[9]. W pewnym momencie strona osiągnęła poziom 160 artykułów[10], jednak po niedługim czasie, a także po opuszczeniu jej przez Papanoidę i Dartha Kamila[9], została zamknięta dla odwiedzających i pozostawała widoczną wyłącznie dla administratorów[11]. W 2012 roku pomimo wielu zapowiedzi witryna nadal nie została udostępniona publicznie[12]. Tymczasem 29 lipca 2008 roku, zniechęcony niepowodzeniem pomysłu idei Ossus II, Darth Kamil[5] założył Bibliotekę Fanonu Star Wars (pl.fanonustarwars.wikia.com; obecna Biblioteka Arkanii), do pracy nad którą dwa dni później dołączył Papanoida[13].
Pomimo rezygnacji Dartha Kamila i Papanoidy 8 sierpnia 2009 Yako opublikował film, na którym zapowiedział, że prace nad Ossusem II trwają[14]. Na Blogu Biblioteki Ossus powstała z kolei kategoria „Ossus II”, w ramach której w pierwszym wpisie zapowiedziano, że niebawem pojawią się nowe informacje[15]. W jednym z zapisów wideo poinformowano z kolei, że Ossus II to nazwa kodowa, a sama strona ma być dopiero w fazie beta[14].
Przez następne lata na polskim Fandomie (znanym jeszcze jako „Wikia”) powstawało wiele mniejszych projektów dotyczących fanonu Gwiezdnych wojen. W 2014 roku dwóch użytkowników, SuperSzym i Lordtrion, postanowiło połączyć je, importując twórczość innych na Bibliotekę Fanonu Star Wars założoną sześć lat wcześniej z inicjatywy bastionowiczów. Po niedługim czasie nazwa wiki została zmieniona na Bibliotekę Arkanii, pod którą funkcjonuje do dziś[5].
26 lutego 2012 roku Yako zapowiedział, że przed nadejściem kwietnia strona zostanie oddana do użytku publicznego. 2 kwietnia tego samego roku, nie zrealizowawszy swojego planu, napisał, że fanon żyje i nadal będzie żyć[16]. 29 czerwca 2014 roku z kolei skrytykował wiki fanonu Gwiezdnych wojen znajdujące się na serwerach Wikii[17]. Jego słowa spotkały się z oburzeniem ze strony archiwistów Biblioteki Arkanii[18]. 6 lipca tego samego roku na platformie YouTube został opublikowany Q&A z jego udziałem; Yako powiedział wtedy, że w założeniu wiki fanonu Gwiezdnych wojen współpracująca z Biblioteką Ossus miałaby zawierać w sobie informacje o opublikowanej już wcześniej fikcji fanowskiej, co wykluczałoby możliwość tworzenia swoich własnych postaci przez nowych użytkowników bez wcześniejszej publikacji opowiadania tudzież fanfilmu; ostatecznie chętnych do współtworzenia odrębnej wiki fanonu Yako zachęcił do skontaktowania się z nim[19].
W czerwcu 2015 roku w Sali Zgromadzeń po raz kolejny powrócił temat Ossusa II, tym razem spowodowany masowym tworzeniem artykułów na temat innych witryn i portali przez jednego z użytkowników. Archiwista Mario zaproponował wtedy, aby tego typu strony razem z artykułami poświęconymi polskiemu fandomowi Gwiezdnych wojen przenieść na tamtą wiki. Głos zabrał także Yako, który po raz kolejny przypomniał, że Encyklopedia Fanonu istnieje i jest zarządzana przez kapitułę Biblioteki Ossus. Wspomniał również, iż przed ewentualnym otwarciem wymagałaby ona zaktualizowania wyglądu i innych udogodnień technicznych, dodając, że jeżeli ktokolwiek miałby chęci, po usprawnieniu wiki można by przejść do działania poprzez przenoszenie artykułów na temat fandomu z Biblioteki Ossus na Encyklopedię Fanonu. Do publicznej wiadomości podano także, że na tamten rok Ossus II miał już 166 artykułów[20].
Ostatecznie w październiku 2017 Ossus II był już uznawany za projekt zawieszony[21].
Istnienie Star Wars Fanonpedii
5 lipca 2015 roku z inicjatywy Mustafara29 utworzona została Biblioteka Fanonu LEGO Star Wars. W zamyśle miało to być miejsce, w którym wszyscy fani budujący własne konstrukcje mogliby się chwalić innym swoją twórczością[22]. 27 listopada tego samego roku wiki przeszła jednak znaczącą reformę i wsłuchując się w opinię społeczności, której coraz większa część zaczeła już pisać na tematy niezwiązne z LEGO, oficjalnie poszerzyła swoją tematykę, tak że od tamtego czasu znana jest jako Star Wars Fanonpedia[23].
18 października 2015 narosły starcia na linii Biblioteka Arkanii – Star Wars Fanonpedia, wywołane „zmianą barw” przez użytkownika nickiem Komandor Fly, która niosła za sobą konsekwencje w postaci masowego kopiowania szablonów przez administrację tej pierwszej wiki[24][25]. Po zarówno licznych próbach, jak i wielokrotnych błędach popełnianych przez obie strony ostateczne przeprosiny ze strony Star Wars Fanonpedii wystosowano, a chęć otwarcia się na nową przyszłość wyrażono dopiero 18 czerwca 2017, przy czym nie doczekano się przeprosin ze strony Biblioteki Arkanii[26].
Na przełomie lat 2017–2018 nastąpiła eskalacja niechęci ze strony archiwistów Biblioteki Arkanii, przejawiająca się m.in. poprzez publikację filmów bezpośrednio uderzających w nieliczną ówcześnie społeczność Star Wars Fanonpedii[27]. Po ponownym zebraniu społeczności przez młodszą wiki w lipcu 2018 biurokrata tej starszej, SuperSzym, opracował plan przejęcia nowo przybyłych użytkowników i przeciągnięcia ich na swoją stronę bez stosowania oficjalnych propozycji[28][29]. Podążając za aspiracjami swojego biurokraty, inny użytkownik Biblioteki Arkanii w osobie Yaxiro oficjalnie zaproponował likwidację Star Wars Fanonpedii i przeniesienie zaledwie części jej zawartości na strony Biblioteki Arkanii, co spotkało się z dezaprobatą ze strony fanonpedystów[30]. Wciągu następnych dni w obliczu możliwości utraty swojego stanowiska SuperSzym wystosował szerokie przeprosiny, którymi nie objął społeczności konkurencji[31]. Biblioteka Arkanii nie zaprzestała tymczasem nie zaprzestała prób przejęcia zawartości swojej głównej konkurentki; jeszcze we wrześniu tego samego roku bezskutecznie usiłowała bowiem odwołać Mustafara29 ze składu administracji Star Wars Fanonpedii, a w głosowaniu nad wnioskiem złożonym przez delegata starszej wiki wziął udział także SuperSzym[32].
9 grudnia 2018, to jest po ponad dziesięciu latach istnienia Biblioteki Arkanii, Papanoida powrócił na wiki, której istnienie zapoczątkował, błędnie odnosząc się do niej nazwą „Fanonpedia”[9], którą miała otrzymać w myśl inicjalnej idei z 2008 roku[7].
Etymologia
Słowo fanon to połączenie dwóch wyrazów, fan i kanon, tak aby swoim brzmieniem przypominało drugi z nich. Fanfiction z kolei pochodzi od słów fan i fiction (ang. fikcja), fanart od wyrazów fan i art (ang. sztuka), a fanfilm od wyrazów fan i film.
Rodzaje twórczości fanowskiej
W przypadku Gwiezdnych wojen fanon można podzielić na:
- Fanon kanoniczny – fanon pozostający w zgodności fabularnej z kanonem, tj. światem Gwiezdnych wojen rozbudowywanym po wykupieniu Lucasfilmu przez Disney;
- Fanon legendarny – fanon pozostający w zgodności fabularnej z Legendami, tj. światem Gwiezdnych wojen rozbudowywanym przed wykupieniem Lucasfilmu przez Disney;
- Fanon alternatywny – fanon opisujący wydarzenia alternatywne względem tych ukazanych i w kanonie, i w Legendach.
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ „Readers have a strong incentive to continue to elaborate on these story elements, working them over through their speculations, until they take on a life of their own.” (Henry Jenkins, 21 marca 2007), henryjenkins.org (archiwum)
- ↑ From Star Trek to Fifty Shades: how fanfiction went mainstream (Mikaella Clements, 2018), theguardian.com (archiwum)
- ↑ „Na Ossusie nie opisujemy twórczości fanów w zasadzie, a Vongo do takich należy. Link do Vongo powędruje do Polecanych stron.” (Yako, 7 września 2007), ossus.pl (archiwum)
- ↑ „Pomyślimy nad tym, ale w osobnym wątku ok? Coś mi łazi po łbie, więc zaproponuję coś niebawem” (Yako, 6 lutego 2008), ossus.pl (archiwum)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Biblioteka Arkanii, swfanon.fandom.com/pl (wersja z 11 stycznia 2018; archiwum)
- ↑ Polska wiki fanonu? (Dave, 2008), star-wars.pl (archiwum)
- ↑ 7,0 7,1 Fanonpedia (Dave, 2008), star-wars.pl (archiwum)
- ↑ Strona główna, pl.fanonustarwars.wikia.com (archiwum)
- ↑ 9,0 9,1 9,2 10 lat Fanonpedii/Arkanii (Papanoida, 2018), swfanon.fandom.com/pl (archiwum)
- ↑ „Oddzielna wiki stoi. I to stoi od 4 lat i ma 160 haseł. :)” (Yako, 1 lipca 2014), forum.ossus.pl (archiwum)
- ↑ Encyklopedia Fanonu, forum.ossus.pl (archiwum)
- ↑ „Cześć :) Nadal na tym projektem pracujemy :) Jescze chwilę... Podejrzewam, że przed kwietniem powinien być online.” (Yako, 26 lutego 2012), ossus.pl (archiwum)
- ↑ Użytkownik:Papanoida (Papanoida, 2008/2009), swfanon.fandom.com/pl (archiwum)
- ↑ 14,0 14,1 Screencast Biblioteki Ossus odc. 3 (specjalny) (Piotr Wasiak, 2009), vimeo.com (archiwum)
- ↑ Ossus II, blog.ossus.pl (archiwum)
- ↑ „No, przed kwietniem się nie udało, bo na priorytetowy wyskoczył projekt blogów (pisaliśmy o tym na Facebooku). Ale fanon żyje i będzie. Nie wszystko na raz jednak.” (Yako, 2 kwietnia 2012), ossus.pl (archiwum)
- ↑ „Powstawały takie na wikii - żadna jednak nie spełniała swoich założeń. Była vongopedia, która naśmiewała się z fanów jako takich - i była miejscami obraźliwa. Było też kilka encyklopedii - które dość szybko zamieniały się w śmietnik w którym każdy pisał co chciał. Tymczasem brakuje u nas encyklopedii twórczości fanowskiej z prawdziwego zdarzenia.” (Yako, 29 czerwca 2014), forum.ossus.pl (archiwum)
- ↑ Ossus o encyklopedii fanonu, swfanon.fandom.com/pl (archiwum)
- ↑ „I jest w tej chwili istniejąca od czterech lat, ale zamknięta dla ludzi Encyklopedia Fanonu, zrobiona podobnie jak Ossus, gdzie opisywane są dzieła fanowskie. […] Uważam, że bardzo brakuje encyklopedii twórczości fanowskiej, nie takiej, w której są tworzone hasła na temat jakichś postaci, że ja sobie wymyślę postać i ją opiszę w encyklopedii – to trochę bezsensu, ale takich, gdzie są opisane […] dzieła fanów. Ktoś napisał fanfic, który został opublikowany gdzieś na jakimś serwisie, i tam opisuje swoje postacie.” (Piotr Wasiak, 6 lipca 2014), youtube.com (archiwum)
- ↑ „Encyklopedia fanonu istnieje na serwerze Ossusa i jest przez nas zarządzana. Znajduje się w niej 166 haseł i aktualnie nikt nad nią nie pracuje. Wymagała by aktualizacji systemu i kilku zmian w wyglądzie, niemniej - istnieje i jeśli tylko znajdą się MOce przerobowe i ogólny pomysł jak by to miało wyglądać to jest gotowa do edycji…” (Yako, 15 lipca 2015), ossus.pl (archiwum)
- ↑ „No to mialo to byc ale finalnie jest zawieszone.” (Piotr Wasiak, 16 września 2017), facebook.com (zrzut ekranu)
- ↑ Biblioteka Fanonu (Mustafar29, 2015), kronikiyody.fandom.com/pl (archiwum)
- ↑ ZMIANA NAZWY, ADRESU (Mustafar29, 2015), gwfanon.fandom.com (archiwum)
- ↑ W die mają, że zrzynają (ambiguity, 2018), youtube.com
- ↑ Arkania mocno pociśnięta przez ojca-założyciela !!! (ambiguity, 2018), youtube.com
- ↑ List do Arkanii (Mustafar29, 2017), gwfanon.fandom.com
- ↑ Jan Krzysiewicz, youtube.com
- ↑ „Cóż, ale reszty fanonpedystów nie przekonamy […] No tak, tylko jak ich przekonać, żeby dołączyli do Arkanii?” (SuperSzym, 16 lipca 2018), discord.com (zrzut ekranu)
- ↑ „Będziesz powoli kiełkował w umysłach Fanonpedystów ideę połączenia” (SuperSzym, 16 lipca 2018), discord.com (zrzut ekranu)
- ↑ Połączenie Fanonpedii i Arkanii (Yaxiro, 2018), gwfanon.fandom.com (archiwum)
- ↑ „[P]rzepraszam, że nie potrafiłem zaakceptować szczerych chęci przeprosin Mustafara pomimo świadomości jego trudnego charakteru i nie potrafiłem odpuścić. Przepraszam za to, że uparcie brnąłem dalej w swoją urazę i gdy pojawiły się pierwsze próby Mustafara, wolałem iść w chęć zniszczenia zamiast odbyć nwutralną rozmowę. Przepraszam, że nigdy nie podjąłem prób okiełznania własnego trudnego charakteru…” (SuperSzym, 28 lipca 2018), swfanon.fandom.com/pl
- ↑ Wniosek (Nihilicent, 2018), gwfanon.fandom.com (archiwum)